ویژگی های ظاهری و ساختاری کَرنای فارس
این کرنا زبانه ای دولایه دارد و صرف نظر از برخی اختلافات در مجموع درگروه سرنا ها کهگیلویه و بویراحمد، شمال غربی کرمان و شمال شرقی بوشهر و استان چهارمحال و بختیاری متداول است. اجزای کرنای فارس عبارت اند از : دسته یا بدنه استوانه ای چوبی، بدنه برنجی منتهی به دهانه شیپوری، میل، زبانه و لب گیر.
دسته کرنا یک لوله استوانه ای چوبی با هفت سوراخ در جلو و یک سوراخ در پشت است که برخلاف سُرنا به دهانه شیپوری منتهی نمی شود. در سوراخ بالایی بدنه میل کرنا و در قسمت پایینی آن بدنه برنجی منتهی به دهانه شیپوری قرار دارند. میل، لوله ای نازک و برنجی ست که زبانه بر سر آن نصب می شود زبانه قسمت کوتاه و پهن شده ای از نوع خاصی نی است. لب گیر کرنا نیز مانند لب گیر سرنا و با همان کارکرد است.این کرنا فاقد انبرک است و میل مستقیماً در سوراخ بالایی بدنه قرار می گیرد.
تکنیک اجرایی کرنای فارس
تکنیک اجرایی این کرنا در مجموع شبیه تکنیک سرناست و نوازندگان آن همان نوازندگان سرنا هستند. کرنای فارس را نیز با تکنیک نفس برگردان می نوازند. محدوده صوتی این کرنا در مقایسه با سرنا بم تر و به صورت زیر است. این صداها سیّال اند و با تغییر فشار دمیدن و کامل یا ناقص گرفتن سوراخ های صوتی برای اجرای مقام های مختلف متغیرند :
حدود اجرایی متعارف در کرنای فارس :
موارد و نوع استفاده کَرنای فارس
در فارس کرنا همراه با نقاره مضاعف و در موسیقی بختیاری همراه با دهل می نوازند. نوازندگان کرنا و نقاره در ایل قشقایی «چنگی» نامیده می شوند. چنگی ها که در قدیم و هنگام نبرد، آهنگ جنگنامه می نواختند اجراکننده بخشی از موسیقی قشقایی اند و در مراسم عروسی و شادمانی و جشنها می نوازند. بخش عمده ای از موسیقی مراسم عروسی و جشن ها آهنگ های رقص هستند. رقص مردان «هو» نام دارد و همان تَرکه بازی ست که با آهنگ جنگنامه اجرا می شود و رقص زنان به «هَلِی» معروف است. قبل از شروع بازی ها و رقص ها معموالاً نوازنده کرنا آهنگ سحرآوازی را می نوازد که آهنگ بیدارباش ایل بوده است. کرنا و نقاره بعضی آهنگ های دیگر را هم که گاه در اصل آوازی هستند اجرا می کنند. در گذشته در مراسم سوگواری نیز آهنگ های دَوِرّه، سحرآوازی و گاه گرایلی را با کرنا و نقاره می نواختند.
جنس و مواد به کار رفته در ساختمان کَرنای فارس
دسته (بدنه) : چوب
قسمتی از بدنه و دهانه شیپوری : فلز برنج
میل : فلز برنج
زبانه : نِی
لب گیر : چوب، فلز، صدف، پلاستیک، استخوان
