سُرناهای متداول در نواحی غرب ایران، مانند کردستان، کرمانشاه، لرستان، ایلام و به طورکلی ناحیه زاگرس از لحاظ ویژگی های ظاهری و تکنیک های اجرایی تقریباً مشابه اند. اجزای سُرنای کرمانشاه های عبارت اند از بدنه استوانه ای با دهانه شیپوری، میل، زبانه، دو شاخه یا انبرک و لب گیر.
روی لوله صوتی این سُرنا هفت سوراخ در جلو و یک سوراخ در پشت ایجاد شده اند. این سُرنا برخلاف سُرناهای نواحی شرقی قسمتی به نام دوشاخه یا انبرک دارد. انبرک لوله ای چوبی ست که دارای دوشاخه یا دو زبانه انبرمانند است و در قسمت بالایی و داخل لوله صوتی قرار می گیرد و میل بر روی آن سوار می شود. وجود انبرک در این سُرنا و سایر سُرناهای ایران ــ جز نواحی شرقی ــ بسیار مهم است و تاثیری تعیین کننده در جنس و رنگ صدای سُرنا دارد. میل سُرنا یک لوله نازک برنجی ست که زبانه بر سر آن بسته می شود. لب گیر شیء گردی ست با سوراخی در وسط که میل از وسط آن عبور می کند و باعث ثبات سُرنا در دهان نوازنده می شود.
تکنیک اجرایی سُرنای کرمانشاه
تکنیک اجرایی این سُرنا نیز در مجموع شبیه تکنیک سُرناهای نواحی دیگر ایران است و در نواختن آن نیز از تکنیک برگردان استفاده می شود.
به خاطر ابعاد بزرگ این سُرنا، حدود صوتی آن نسبت به سُرنای شرق خراسان محدودتر و بَم تر و به صورت زیر است. صداهای نسبی هستند و برحسب فواصل مقام های مختلف متغیرند :
تکنیک اجرایی سُرنای کرمانشاه
موارد و نوع استفاده سُرنای کرمانشاه
این سُرنا همراه با دهل در مجالس عروسی و شادمانی و نیز مراسم چَمَزی که اختصاص به سوگواری نواخته می شود. در نظام عشایری این ناحیه در قدیم، سرنا کاربرد های دیگری چون اعلام و بیدار باش ایل نیز داشته است. رپرتوار سُرنای کرمانشاه قدیم، شامل آهنگ های رقص، از جمله گریان، فَتاپاشایی، چپی و سه جار و همچنین برخی مقام های دیگر رایج در این ناحیه، مانند ساروخانی، جَنگه را، جلوشاهی، خان امیری و سوارسوار همراه با دهل و نیز مقام سحری ست.
جنس و مواد به کار رفته در ساختمان سُرنای کرمانشاه
بدنه : چوب
دو شاخه یا انبرک : چوب
میل : فلز برنج
زبانه : نی
لب گیر : چوب، فلز، صدف، پلاستیک، استخوان
