تمبک ، معرفی ساز تمبک

تمبک ، معرفی ساز تمبک

تمبک از سازهای کوبه ای است و اصطلاحاً گفته می شود. این ساز از چوب درخت گردو، افرا یا توت به صورت یک تکه، در دو قسمت «تنه» حجیم ترو «نفیر» باریک تر در اندازه های متفاوت ساخته می شود. طول تمبک از دهانۀ بزرگ تا دهانۀ کوچک معمولاً 44 سانتی متر است. هنگام نوازندگی، تمبک را افقی به صورتی که دهانۀ بزگتر رو به بیرون باشد روی ران پای چپ می گذارند و با دو دست بر پوست ضربه می زنند. اغلب اندازه تمبکی که در می رود بزرگتر و برای تکنوازی کوچکتر است.

دهانه بزرگ

قطر دهانۀ بزرگ که روی آن پوست کشیده می شود، در تمبک ارکستر، از بیرون 32 و از داخل 27 و ضخامت جدار آن 5/2 سانتی متر است که پس از پَخ زدن (نازک کردن) چوب نزدیک به پوست، این ضخامت به 2 میلی متر می رسد. در تمبک تکنوازی، قطر دهانۀ بزرگ دایره از بیرون 22 و از داخل 18 سانتی متر است. دهانۀ بزرگ باید دایرۀ کامل باشد تا صدا در تمام کناره یکسان باشد.

تنه

تنه به قسمت حجیم  تر تمبک گفته می شود که طول آن در تمبک ارکستر حدود 28 و در تمبک تکنوازی 18 سانتی متر و تا حدی محدب است و در عرض آن، شیار (عاج)هایی ایجاد می شوند که از لغزیدن تمبک هنگام نواختن جلوگیری می کنند. گاه هنگام نوازندگی با کشیدن ناخن یا حلقۀ انگشتر روی این شیارها صدای خاصی ایجاد می شود که مورد استفاده نوازندگان ماهر قرار می گیرد .این شیار ها را وقتی می توان ایجاد کرد که روی تنه با خاتم کاری و یا تزیینات دیگری پوشیده نشده باشد.

نفیر

نفیر یا گلو به قسمت باریکتر تمبک، بین تنه و دهانه کوچک می گویند که طول آن از تنه تا دهانۀ کوچک حدود 26 و قطر بیرونی آن حدود 18 سانتی متر است. تراش نفیر از بیرون، استوانه ای شکل و از داخل، مخروطی(شیپوری) است و دهانۀ کوچک تر شیپور به تنه متصل است.

دهانه کوچک

دهانه کوچک در ادامۀ نفیر قرار دارد که در واقع محل خروج صدای حاصل از ارتعاش پوست توسط ضربه های دو دست است و قطر آن در تمبک ارکستر 22 و در تمبک تکنوازی 18 سانتی متر است.

نت نویسی

نت نویسی برای تمبک معمولاً روی حامل سه خطی ست. به این ترتیب که ناحیۀ مرکزی پوست روی خط اول، ناحیۀ میانی روی خط دوم و ناحیۀ کناره پوست روی خط سوم علامت گذاری می شود. در نت نویسی تمبک گاه از حامل هایی با تعداد خطوط متفاوت نیز استفاده شده است.

پوست

پوست تمبک تکنوازی به علت حجم کوچک تر آن، نازک تر انتخاب می شود و برای تمبک ارکستر از پوست ضخیم تر، کهنه و عمل آمدۀ بز یا میش که در تمام نقاط قطر آن کاملاً یکسان باشد استفاده می شود. پوست را با چسب یا سریش روی لبۀ بیرونی دهانۀ بزرگ می چسبانند.

 

ویژگی های دیگر تمبک

تمبک در اندازه های متفاوتی ساخته می شود و به همین دلیل، طول و قطر و دیگر اندازه های آن کاملاً مشخص و استاندارد نیست. معمول ترین آن ها تمبک تک نوازی در حجم کوچک تر و تمبک گروه نوازی در حجم بزرگ تر است.

تمبک در همراهی با سازهای دیگر تک نوازی و گروه نوازی سازهای کوبه ای قابلیت اجرا دارد.

انواع تمبک، ازجمله تمبک زورخانه در حجم بزرگ نیز معمول اند.