سه تار ، آشنایی با ساز سه تار

سه تار، از سازهای زهی مضرابی (زخمه ای) مقید است که در ساخت آن از چوب، فلز و زه یا نخ نایلون استفاده می شود. سه تار را از خانواده تنبور دانسته اند و امروزه، در مقایسه، به تار نزدیک تر است و معمولاً نوازندگان تار با نواختن سه تار نیز آشنا هستند. این ساز را در حالت نشسته به صورت افقی روی ران پا قرار می دهند به نحوی که دسته آن در طرف چپ و کاسه در طرف راست نوازنده ، قرار می گیرد. نوازنده سرانگشت های دست چپ را در طول دسته روی دستان ها حرکت می دهد و با ناخن انگشت سبابه دست راست به سیم ها زخمه می زند. سه تار را به علت سبکی وزن، ایستاده هم می توان نواخت.

کاسه طنینی

سه تار، از سازهای زهی مضرابی (زخمه ای) مقید است که در ساخت آن از چوب، فلز و زه یا نخ نایلون استفاده می شود. سه تار را از خانواده تنبور دانسته اند و امروزه، در مقایسه، به تار نزدیک تر است و معمولاً نوازندگان تار با نواختن سه تار نیز آشنا هستند. این ساز را در حالت نشسته به صورت افقی روی ران پا قرار می دهند به نحوی که دسته آن در طرف چپ و کاسه در طرف راست نوازنده ، قرار می گیرد. نوازنده سرانگشت های دست چپ را در طول دسته روی دستان ها حرکت می دهد و با ناخن انگشت سبابه دست راست به سیم ها زخمه می زند. سه تار را به علت سبکی وزن، ایستاده هم می توان نواخت.

صفحه رو

صفحه روی سه تار از جنس چوب است  و معمولاً سوراخ های کوچکی روی آن ایجاد می کنند که خروج صدا را از کاسه ممکن می سازند.

خرک

خرک نیز از جنس چوب و به طول تقریبی 4 سانتی متر و ارتفاع تقریبی 7 میلی متر است و سطح زیرین مسطح آن بر روی صفحه قرار می گیرد. روی خرک شیارهای کم عمقی ایجاد می کنند که سیم ها از روی آن ها عبور می کنند و از هم جدا نگه داشته می شوند..

سیم گیر

قطعه ای ست کوچک از جنس چوب و گاه استخوان که در انتهای بدنه کاسه نصب می شود و گره سیم ها به شیارهای روی آن می افتند.

دسته

دسته سه تار در مقایسه با کاسه آن باریک تراست و به صورت لوله توپر به قطر تقریبی 5/2 و طول 45 تا 50 سانتی متر از چوب ساخته می شود. روی دسته (که انگشت گذاری می شود) مسطح و پشت آن نیم دایره است و دستان ها در طول دسته بسته می شوند. دسته سه تار از یک طرف به کاسه و از طرف دیگر به سرپنجه متصل است. گاه برای زیبایی تزییناتی با استخوان در طول دسته صورت می گیرد

سرپنجه

سرپنجه در ابتدای طول دسته و از جنس چوب است که چهار عدد گوشی، دو به دو در طرفین آن قرار گرفته اند. گاه داخل سرپنجه را به طرف بیرون خالی می کنند و سیم ها مثل سیم های تار بسته می شوند. گاه نیز ممکن است سرپنجه در ادامه دسته توپر ساخته شود. در این صورت سیم ها به طرف بیرون سرپنچهبه دور گوشی ها بسته می شوند.

گوشی ها

گوشی ها از جنس چوب به صورت میخ سر پهن ساخته می شوند. انتهای گوشی که باریک تر است در قسمت توپر چوب سر پنجه فرو می رود و قسمت پهن گوشی که هنگام کوک کردن ساز توپ در دست چپ نوازنده به چپ و راست گردانده می شود. بیرون از سرپنجه است و سیم ها به دور انتهای باریک آن پیچیده می شوند. در این صورت بین دسته و سرپنجه، چند میلی متر بالاتر از شیطانک، زهی از جنس دستان ها چند دور روی سیم ها میبندند تا از جا به جا شدن آنها از روی شیطانک جلوگیری شود. همان طور که گفته شد در ساخت بعضی سه تارها توی جعبه سرپنجه را خالی می کنند و مثل تار، یک سر وتر را به انتهای گوشی که در جعبه سر پنجه قرار دارد متصل می کنند.

شیطانک

قطعه چوب باریک و کم ارتفاعی است به عرض دسته و ارتفاع 4 میلی متر، با شیارهای کم عمق که بین دسته و سرپنجه قرار دارد و سیم ها هر یک از درون یکی از این شیارها می گذرند و به طرف گوشی می روند.

دستان ها

دستان بندی سه تار درست مانند تار، و جنس دستان ها از زه یا نخ نایلون است. سه تا نیز معمولاً 28 دستان دارد که در گروه های چهارتایی و سه تایی بسته می شوند (نگاه کنید به نمودار دستان بندی در تار)

تعداد و جنس سیم ها

سه تار دارای 4 سیم فلزی با ضخامت های مختلف است. می گویند سیم چهارم (بم) را درویشی سه تارنواز به نام مشتاق علی شاه به آن اضافه کرده است و نوازندگان قدیمی این سیم را به نام مشتاق می شناسند. قطر سیمهای اول و دوم 20/0، سیم زرد 22/0 و سیم بم 38/0 یا 36/0 است.

مضراب

سه تار را با ناخن انگشت سبابه دست راست می نوازند. گاه از ناخن مصنوعی و یا حلقه ای که زایده ای از جنس شاخ یا نایلون درون آن قرار دارد و در انگشت سبابه قرار می گیرد نیز استفاده می شود.

وسعت

وسعت معمول صدای سه تار نزدیک به سه اکتاو است.

کوک سیم ها

 کوک سیم ها برای نواختن مقام های موسیقی ملی می تواند متغیر باشد (به ویژه سیم های سوم و چهارم)

ویژگی های دیگر سه تار

در سه تار نیز از عالیم قراردادی خاصی برای مضراب زدن و اجرای دیگر حالت ها استفاده میشود (نگاه کنید به قسمت علایم معمول در تار) با این تفاوت که، برعکس تار، مضراب راست (∧) از پایین به طرف بالا، و مضراب چپ (∨) از بالا به طرف پایین نواخته می شوند.

سه تار نیز در تکنوازی و گروه نوازی استفاده می شود و از امکانات اجرایی تار برخوردار است.

پست های پیشنهاد شده

هنوز نظری ثبت نشده،نظر خود را ثبت کنید!


افزودن نظر